Từ ngày 1/7/2015 các nội dung được Quốc hội thông qua sẽ chính thức đi vào cuộc sống. Nhiều đơn vị trong ngành nhà đất, xây dựng đang chộn rộn những toan tính sao cho hợp thời, hợp luật nhất là khi họ không cần được cấp chứng nhận đầu tư và được “tự chủ” về con dấu.
Loạn dự án với chế độ “hậu kiểm”?
Ngay sau khi chuẩn y hai đạo Luật đầu tư sửa đổi, người đứng đầu Bộ Kế hoạch & Đầu tư đã đăng đàn trong chuyên mục “Dân hỏi Bộ trưởng trả lời” để trả lời về tinh thần, nội dung cốt lõi nhất mà người dân, DN quan tâm.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ông Bùi Quang Vinh nhấn mạnh phương pháp “chọn bỏ” (Cái gì cấm, cái gì hạn chế thì ghi vào trong Luật) là cách làm khó mà không phải nước nào cũng dám áp dụng. Những gì luật pháp không cấm thì người dân, DN được tự do đầu tư, kinh doanh. Đồng thời, lãnh đạo Bộ nhắc tới cơ chế “hậu kiểm” (thay cho “tiền kiểm” trước đây) là điểm rất thông thoáng, minh bạch, giảm bớt chi phí cho người dân.
Trong lĩnh vực kinh doanh, doanh nghiệp cần phải đáp ứng đủ một số điều kiện nhất định, sau đó cơ quan quản lý sẽ kiểm tra và chấn chỉnh tùy theo mức độ vi phạm. Chi tiết hơn, theo Luật mới, trong danh mục 267 ngành kinh doanh có điều kiện, Chính phủ sẽ quy định loại ngành nghề nào phải được cấp phép nhưng sẽ được hạn chế ở mức tối thiểu. Quy định này bắt đầu có hiệu lực từ tháng 7/2015.
Với ngành BĐS, các hoạt động kinh doanh có điều kiện đều thuộc quản lý của Bộ Xây dựng. Danh mục đăng ký ngành nghề trên Cổng thông tin Đăng ký doanh nghiệp quốc gia gồm 24 ngành nghề có đầy đủ khung pháp lý lẫn cơ quan thực hiện.
 |
| Con dấu – minh chứng cho pháp nhân của DN hàng chục năm qua đang dần trở nên …lỗi thời |
Nhưng một thực tế là, thị trường bất động sản trong 4 năm qua dưới thiết chế “tiền kiểm” đã có không ít những vụ tố tụng liên quan tới lừa đảo chiếm đoạt tài sản từ dự án. Trong đó, những vụ "điển hình" luôn có sự liên đới của nhân viên nhà băng hoặc cán bộ ngành tài nguyên.
Một vài ví dụ cụ thể như: Vào cuối năm 2010, Trưởng phòng Tài nguyên – Môi trường Thành phố Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc) cùng một chuyên viên thuộc cấp bị khởi tố, bắt tạm giam để điều tra về hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn khi thi hành công vụ. Hay mới đây, hồi tháng 10/2014, “liên minh ma quỷ” gồm lãnh đạo Công ty tư vấn thiết kế xây dựng K.T.T và hai cán bộ cấp Phó giám đốc và Phó phòng Kế hoạch – kinh doanh của Agribank chi nhánh Bình Chánh, bị khởi tố với các tội danh lừa đảo, lập dự án ma và vi phạm quy định cho vay tín dụng..
So với các tỉnh thành trong cả nước, thì hai khu vực "đầu não" là Tp.HCM và Hà Nội là nơi chứng kiến rõ nhất sự nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật của những dự án chậm tiến độ, những doanh nghiệp thừa chiêu trò – thiếu chuyên môn và đạo đức.
Việc quy trách nhiệm, sai phạm của DN liên quan thì không khó, nhưng vấn đề nan giải là ở khâu hậu xử lý và khắc phục thiệt hại cho đối tượng liên quan. Một dự án nhà ở thương mại xưa nay vẫn được “tiền kiểm” kỹ lưỡng trải qua đủ khâu thủ tục giấy tờ từ lập dự án, xin phép, đền bù GPMB, thi công san nền tới lúc hoàn công... Kỹ tới mức DN phát “sốt” vì… “núi” thủ tục.
Thế nhưng liệu khi chuyển sang “hậu kiểm” mọi chuyện sẽ đơn giản và chặt chẽ hơn hay DN sẽ lại thoải mái lập dự án “ma” hơn trước, vô tư huy động vốn từ khách hàng? “Nếu chưa đúng thì yêu cầu chỉnh sửa, nếu sai phạm quá lớn thì có thể dừng” (trích trả lời của Bộ trưởng Bùi Quang Vinh), đó là những gì cơ quan quản lý Nhà nước sẽ áp dụng?!
"Mạt vận" nghề khắc dấu?
Trong Luật Doanh nghiệp sửa đổi, với nội dung mới được thông qua thì con dấu vốn là đại diện cho pháp nhân của DN hàng chục năm qua đang dần trở nên… lỗi thời. Theo ý kiến của Bộ trưởng Bộ KH&ĐT, trên thế giới người ta bỏ con dấu gần hết rồi. Thêm nữa, thủ tục xin cấp con dấu, khắc dấu tốn nhiều chi phí, thời gian của DN nên Luật sửa đổi theo lộ trình từng bước loại bỏ con dấu.
Và hiện tại, không ít DN đã mạnh dạn áp dụng chữ ký điện tử. Thế nhưng đa số trong đó, mỗi bản hợp đồng mua bán, mỗi thỏa thuận góp vốn dự án đều đòi hỏi đủ cả con dấu pháp nhân lẫn chữ ký “tươi” của các bên liên quan.
Trong ngành kinh doanh BĐS lại càng thấy sự cần thiết vượt trội của con dấu “cộp” trên mỗi giấy tờ giao dịch giữa chủ đầu tư và khách hàng. Thời còn “con dấu”, giới đầu cơ lướt sóng chỉ cần giấy tờ viết tay có chữ ký hai bên là… xong giao dịch.
Đến khi thị trường BĐS xuất hiện dày đặc những vụ lừa đảo, chậm tiến độ bàn giao nhà, đất thì người mua nhà chỉ “tin” vào các bộ hồ sơ dự án, văn bản hợp tác đầu tư huy động tiền có dấu đỏ kèm chữ ký của chủ đầu tư.
Trở lại với lời khuyên của lãnh đạo Bộ KH&ĐT trong trường hợp các bên DN “lăn tăn” về pháp lý con dấu của đối tác. Cụ thể, khi ký kết hợp đồng, DN phải tìm hiểu pháp lý, con dấu của đối tác đã đăng ký tại cơ quan quản lý hoặc qua những công bố trên mạng. Tự kiểm tra, đối chiếu, đó là “trách nhiệm” của DN, còn việc của cơ quan hữu trách là kiểm tra và xử lý.
Giả thiết ở một địa bàn hành chính còn yếu và thiếu về cơ sở hạ tầng thông tin, liên lạc, để “check” bên B, bên A sẽ khá chật vật tìm hiểu trước khi đặt bút ký. Một trường hợp khác, khi chữ ký điện tử được áp dụng phổ biến ở tương lai, chữ ký người đại diện DN sẽ đăng ký công khai ở Sở KH&ĐT để bất cứ ai cũng có thể nhìn, đối chiếu độ “chuẩn” văn bản, giấy tờ liên quan.
Đương nhiên, kẻ xấu cũng vô tư tham chiếu và bắt chước?! Lúc đó, cơ quan quản lý buộc phải áp dụng một hàng rào kỹ thuật để kiểm tra, bảo vệ chữ ký điện tử đó (giống như bảo hộ thương hiệu) vì quá nhiều lình xình liên quan tới chữ ký…
Mới nghĩ tới việc chữ ký, con dấu, thoải mái kinh doanh kiểu “tiền trảm hậu tấu” đã đủ mệt. Không biết khi áp dụng vào thị trường BĐS còn…kinh hãi tới đâu!?
