Nhà ở xã hội vẫn còn ít
Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2011, nhưng hầu hết các dự án đầu tư trên địa bàn Thành phố thuộc tỉnh Hà Tây trước đây, đều nằm trong đối tượng điều chỉnh để phù hợp với Đồ án Quy hoạch chung. Vì vậy, việc xác định các quỹ đất 20% tại các dự án đầu tư này còn nhiều biến động.
Mặt khác, dù Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về Phát triển và quản lý nhà ở xã hội (NOXH) quy định rõ, dự án khu đô thị phải dành 20% quỹ đất cho NOXH, nhưng thực tế vẫn có nhiều chủ đầu tư vi phạm quy định.
Cần tăng tỷ lệ diện tích đất dành cho NOXH trong thời gian tới. Ảnh minh họa
Hơn nữa, Hà Nội khó có quỹ đất ở những vị trí thuận lợi để xây dựng NOXH. Đây cũng là nghịch lý vì nhà ở dành cho người nghèo trong đô thị không thể đẩy xa trung tâm. Đồng thời, dự án phải có hạ tầng kỹ thuật, kết nối với xung quanh mới đảm bảo môi trường sống và sự công bằng cho người có thu nhập thấp.
Cần minh bạch các thông tin về dự án NOXH
Trong năm 2014 và 2015, Thành phố Hà Nội đã có nhiều cố gắng để đẩy mạnh việc phát triển loại hình NOXH. Theo danh sách mà Bộ Xây dựng công bố, trong năm 2015, có nhiều dự án nhà ở thương mại đăng ký chuyển đổi thành dự án NOXH và các dự án NOXH (đang xây dựng) cho công nhân KCN và người có thu nhập thấp tại Hà Nội cũng tạo điều kiện để các đối tượng tiếp cận dễ dàng hơn.
Song, để người có thu nhập thấp tiếp cận được NOXH, cần xây dựng quy chế quy định rõ ràng, minh bạch và cụ thể từng khâu như công bố rộng rãi danh mục dự án nhà ở cho mọi đối tượng; công khai tiêu chuẩn đối tượng sử dụng, danh sách đơn vị cá nhân có nhu cầu và đúng tiêu chuẩn.
Đồng thời, nơi tổ chức tiếp nhận nhu cầu, đăng ký nên là một đơn vị đầu mối có trách nhiệm và chịu trách nhiệm trước pháp luật. Việc đăng ký phải có xác nhận của đơn vị quản lý đối tượng (nên là tổ chức Công đoàn hay Mặt trận Tổ quốc của cơ sở, đơn vị) để tránh tình trạng một hộ gia đình hay tên một người lại được mua hay đăng ký nhiều lần, nhiều nơi, hay đã và đang sở hữu nhiều loại hình ở, trong đó có cả vợ chồng, con cái đã được hưởng các chế độ ưu đãi của Nhà nước trước đây… trong khi những đối tượng thật (không có “mối” quan hệ) lại không thể biết khi nào đến lượt.
Đẩy mạnh xã hội hóa đầu tư xây dựng NOXH
Việc Nhà nước thành lập Quỹ Phát triển nhà cho người có thu nhập thấp, tài trợ các dự án nhà ở dành cho đối tượng này và giúp họ mua nhà với lãi suất thấp cũng là để giải quyết bài toán giảm chi phí đầu tư xây dựng, tạo điều kiện cho người có thu nhập thấp mua được nhà ở chất lượng.
Theo đó, nguồn vốn hình thành Quỹ này có thể là một phần tiền sử dụng đất, toàn bộ tiền bán nhà thuộc sở hữu Nhà nước, hoặc do ngân sách bố trí như một nguồn phúc lợi xã hội. Sẽ tùy thời điểm và điều kiện mà xem xét hỗ trợ vốn xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật (đường nội bộ, hệ thống cấp điện, cấp nước, thoát nước) cho các dự án nhà ở cho người có thu nhập thấp.
Cần phải nói thêm, việc “tài trợ” nói trên không phải là hình thức bao cấp. Đây là chính sách tạo điều kiện mà người có thu nhập thấp được hưởng một cách gián tiếp thông qua chủ đầu tư. Nhà nước cũng nên động viên các tổ chức tín dụng có cơ chế hỗ trợ trong việc kéo dài thời hạn vay vốn đối với các chủ Dự án xây dựng nhà ở cho người có thu nhập thấp.
