Kiến trúc chùa cổ độc đáo ở cố đô Lào

Vat (Wat) Xieng Thong

Vat Xieng Thong nghĩa là “chùa của thành phố vàng”, ngôi chùa cổ nhất, đẹp nhất, quan trọng nhất ở Luang Prabang, nằm cuối đường Sakkarin. Chùa được xây dựng dưới thời vua Sayasetthathirat, hoàn thành vào năm 1560, có cổng chính nằm bên bờ sông Mekong. Chùa được trùng tu gần đây nhất từ 1/12/2011 đến 30/05/2012.

Khách viếng chùa không khỏi trầm trồ khi nhìn những tượng Phật và hoa văn được chạm trổ sắc sảo trên toàn bộ mặt ngoài điện chính và nhà thờ nhỏ.

Khuôn viên Vat Xieng Thong rộng, gồm điện chính, một nhà thờ nhỏ, tháp treo trống và một thư viện lưu giữ các hiện vật. Khách viếng chùa không khỏi trầm trồ khi nhìn những tượng Phật và hoa văn được chạm trổ sắc sảo trên toàn bộ mặt ngoài điện chính và nhà thờ nhỏ.

Điện chính toạ lạc ngay giữa khuôn viên chùa, có kiến trúc truyền thống Lào với mái ba lớp, hai bên mái áp vào nhau cong vút ở phía trên và buông sâu dần hướng về mặt đất. Lớp mái cao nhất có ba tầng mỗi bên, hai lớp bên trong thì mỗi lớn có hai tầng mỗi bên. Trong nội điện chia thành từng phần khác nhau, trên cột, trần, cửa có nhiều hoa văn khác nhau, vách được chạm trổ những câu chuyện nhà Phật, tranh mô tả cuộc sống sinh hoạt hàng ngày cũng như những lễ hội tôn giáo của người dân Lào. Trong nhà thờ nhỏ bên cạnh điện chính chạm nhiều tượng Phật trên vách, ở giữa đặt ba bức tượng Phật ở ba tư thế ngồi, đứng và nằm. Còn trong thư viện, nổi bật nhất là cỗ xe sắc vàng, đầu xe có bảy đầu rồng Naga. Được biết đây là cỗ xe mà vua Sisavang Vong từng sử dụng.

Hàng năm vào dịp tết Lào, chức sắc trong giáo hội Phật giáo Lào và các quan chức trong chính quyền tại Luang Prabang đều hội tụ về chùa Xieng Thong hành lễ mừng năm mới. Lễ rước tượng Prabang từ bảo tàng Hoàng gia về an vị trong sân Vat Xieng Thong được diễn ra trọng thể. Mọi người cùng tắm tượng Phật Prabang bằng nước hoa chămpa suốt một ngày, biểu hiện lòng tôn kính đối với Phật, dâng lễ cầu an bình trong năm mới.

Nơi để hài cốt của những người quá cố được gửi vào chùa.

Dưới làn mưa, nét cổ kính trầm mặc càng hiện rõ.

Những đường nét, hình tượng đắp nổi công phu, những bức tranh hoạ tiết rực rỡ.

Những hoa văn đặc trưng của các ngôi chùa ở Lào.

Vat Mai (hay Vat Mai Suwannaphumaham)

Là một trong những chùa lớn ở Luang Prabang, toạ lạc trên đường Sisavang Vong, gần bảo tàng Hoàng gia. Dù không tài liệu nào khẳng định chính xác, nhưng đa số cho rằng chùa này được xây dựng vào năm 1796 dưới triều vua Anourout.

Vẻ ngoài nổi bật nhất của Vat Mai là chùa có hai mái, mỗi bên mái năm tầng, cứ mỗi tầng có hai đầu rồng ở hai góc. Tường hai bên cửa chính vào điện thờ là hai bức phù điêu lớn mô tả cuộc sống thôn bản người dân Lào, Phật tích và truyền thuyết Ramayana.

Chùa được trùng tu lại vào năm 1821 dưới thời trị vì của vua Manthatourat và được đặt tên là Vat Mai nghĩa là “tu viện mới”.

Mái hiên phía trước điện chính có hàng cột to và hiên phía sau được xây dựng thêm sau này, làm cho diện tích chùa trông quy mô hơn. Đáng chú ý là mái hiên phía trước nằm ngang so với mái chính của chùa, có vẻ như đó là ảnh hưởng bởi kiến trúc của các ngôi nhà gỗ trên đường Sisavang Vong.

Ngôi chùa này đặc biệt được bảo tồn vì từng là chùa của Hoàng gia và nơi ở của Pra Sangkharat, các chức sắc Phật giáo Lào cao nhất. Nội thất chùa đã cũ nhưng điện thờ ở giữa với nhiều bức tượng mạ vàng, như nhắc đây là một trong những ngôi chùa quan trọng của Luang Prabang.

Vat Mai đã từng là nơi lưu giữ tượng Phật vàng Prabang, cho đến năm 1947, bức tượng được chuyển tới cung điện Hoàng gia, nay là bảo tàng Hoàng gia.

Chùa, tháp trên đỉnh Phou Si

Phou Si (núi màu) là một ngọn đồi rộng 250m, dài 1.000m và cao 80m. Muốn viếng cảnh Phou Si, phải leo 190 bậc thang lên, từng bậc được lát gạch đỏ, hai bên thành sơn trắng.

Bề rộng mỗi bậc lớn đến hai, ba bàn chân, độ cao thoai thoải lên tới đỉnh đồi nên mọi người bước đi thong thả, không thấy mệt. Hàng cây champa (hoa sứ) cổ thụ trên trăm năm tuổi cứ bám theo những bậc thang.

Tháp được xem là biểu tượng của cố đô Luang Prabang. Toàn cảnh Phou Si cổ kính ẩn hiện giữa rừng cây càng làm cho tháp That Chom Si nổi bật giữa trời.

Trên đỉnh Phou Si, tháp That Chom Si cao 20m được dựng từ năm 1804 dưới triều vua Anourout, UNESCO trùng tu gần đây nhất là vào năm 1994. Tháp được xem là biểu tượng của cố đô Luang Prabang. Toàn cảnh Phou Si cổ kính ẩn hiện giữa rừng cây càng làm cho tháp That Chom Si nổi bật giữa trời.

Lối đi từ đỉnh đồi Phou Si xuống có 138 bậc thang. Ngôi chùa nhỏ thờ Phật ở bên cạnh tháp That Chom Si không lớn, nhưng dọc lối xuống đồi, bao bọc quanh chân tháp là đền Prabang Phoutthalawanh gồm một quần thể tượng Phật được đặt trên các tảng đá hoạc trong hốc đá. Trong quần thể ấy, nổi bật nhất là bảy tượng Phật với bảy tư thế khác nhau, tượng trưng cho các ngày của Phật trong một tuần. Mỗi người có thể nhớ mình sinh vào ngày thứ mấy trong tuần để xem tương ứng với tư thế nào của Phật, rồi luận về tính cách bản thân, cũng như xem ngày may mắn và màu sắc may mắn của mình.