Tổng cục Hải quan cung cấp số liệu thống kê cho biết, Việt Nam ngày càng có xu hướng giảm nhập khẩu sắt thép các loại. Cụ thể, lượng thép mỗi tháng Việt Nam nhập khẩu trong năm 2018 trung bình là 1,1 triệu tấn sắt thép các loại, giảm 12% so với năm 2017 và 27% so với 2016.
Việt Nam ngày càng tự chủ được nguồn cung thép nội địa. Ảnh minh họa
Công ty chứng khoán Rồng Việt (VDSC), cho rằng nhập khẩu thép giảm có một nguyên nhân quan trọng là do ngành sản xuất trong nước đã được bảo vệ bằng phòng vệ thương mại.
Theo đó, đến cuối năm 2018, đã có 7 vụ điều tra được Việt Nam khởi xướng nhắm vào thép nhập khẩu, chủ yếu bao gồm phôi thép, thép dài và tôn mạ.
Nổi bật nhất trong các lần khởi xướng là thuế chống bán phá giá áp lên phôi thép, thép dài (2016) và thuế chống bán phá giá áp lên tôn mạ (2016 và 2017). Những động thái này có tác động lớn trợ giá nội địa, giúp các nhà sản xuất thép trong nước tăng lượng tiêu thụ, lấy lại được thị phần từ hàng nhập khẩu, chủ yếu là thép Trung Quốc.
Một nguyên nhân nữa là sự phát triển nhanh chóng của khối sản xuất trong nước những năm qua đã phần nào đáp ứng nhu cầu thép trong nước, đặc biệt là dần thay thế hàng nhập khẩu.
Trong các năm từ 2015-2018, ngành sản xuất thép xây dựng, ống thép và tôn mạ ghi nhận mức tăng trưởng lần lượt đạt 51%, 69% và 40% sản lượng sản xuất. Con số này phản ánh rằng giảm nhập khẩu chính là thành quả của việc phát triển nguồn cung trong nước. Thêm nữa, việc giảm phụ thuộc vào nhập khẩu còn giúp nền kinh tế vĩ mô thu được nhiều lợi ích liên quan đến công ăn việc làm và cán cân thương mại.
Số liệu thống kê từ Hiệp hội Thép Việt Nam cũng cho thấy, trong giai đoạn 2015-2018, sản lượng thép cán nóng ăng đến 29 lần, đây là con số phản ánh sự phát triển chiều sâu của ngành thép trong nước. Đáng chú ý, Việt Nam cũng đã sản xuất được thép cán nóng - nguyên liệu chính trong sản xuất ống thép và tôn mạ, là một trong những nguyên nhân giúp kéo giảm nhu cầu nhập khẩu thép.
Cũng theo đánh giá của VDSC, đây có thể được coi là thành tựu nổi bật mà ngành thép gặt hái được khi trước đây để phục vụ nhu cầu sản xuất tôn mạ và ống thép, Việt Nam phải nhập tới 6 triệu tấn thép cán nóng mỗi năm, tổng giá trị hơn 3 tỷ USD. Sắp tới, với sự phát triển của Formosa và Hoà Phát, Việt Nam sẽ tiến tới tự chủ hoàn toàn nguồn cung thép cán nóng, kéo giảm hơn nữa lượng thép nhập khẩu.
Trong tương lai, dù không còn đẩy mạnh việc tăng quy nhưng ngành thép sẽ chuyển hướng tập trung vào kéo dài chuỗi sản xuất về phía thượng nguồn nhằm thay thế nhu cầu nhập khẩu bán thành phẩm. Khi hai lò cao của Formosa cũng như dự án thép cán nóng của Hòa Phát đi vào hoạt động đầy đủ, Việt Nam có thể kỳ vọng kéo giảm lượng thép nhập khẩu nhiều hơn nữa.
