Thứ nhất: Môi trường kinh doanh vẫn chưa thật sự minh bạch, lành mạnh, công bằng và bình đẳng. Những năm trước đây, đã có hiện tượng hình thành nhóm lợi ích trong lĩnh vực bất động sản, kể cả một số dự án theo hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT) được thanh toán đối ứng bằng quỹ đất đô thị, dẫn đến việc cơ quan có thẩm quyền phải thực hiện đợt rà soát, thanh tra, kiểm toán rất quyết liệt trong thời gian vừa qua.
Thứ hai: Doanh nghiệp bất động sản đối diện với nhiều rủi ro, thách thức, thậm chí có nguy cơ phá sản, do tính thiếu ổn định, khó đoán định về chính sách, hiện tượng áp dụng “hồi tố” hoặc không tiên lượng được về chi phí trước khi ra quyết định đầu tư. Điển hình là doanh nghiệp hiện không thể dự đoán được số tiền sử dụng đất dự án phải nộp, lúc nào được nộp... Trong hơn 2 năm qua, TP.HCM có hơn 150 dự án bị rà soát, thanh tra nhưng chỉ vừa giải tỏa cho 124 dự án được hoạt động trở lại bình thường.
Nguồn cung dự án bất động sản tại TP.HCM sụt giảm do ách tắc thủ tục, gây khó khăn
cho doanh nghiệp. Ảnh: một dự án bất động sản đang triển khai tại quận 9, TP.HCM
Thứ ba: Thị trường bất động sản bị giảm quy mô. Do sự sụt giảm nguồn cung dự án dẫn đến sụt giảm nguồn cung căn hộ, nhà ở khiến giá cả có xu thế tăng theo quy luật cung-cầu (cung ít, cầu nhiều). Từ tháng 3/2017 đến nay, thị trường bất động sản TP.HCM liên tục bị sụt giảm. Năm 2018, quy mô thị trường giảm 34% so với năm 2017, quý 1/2019, số lượng dự án được Sở Xây dựng phê duyệt giảm đến 67%, số lượng căn hộ giảm 57% so với cùng kỳ 2018... ảnh hưởng đến thu ngân sách nhà nước từ tiền sử dụng đất (giảm khoảng 70%).
Thứ tư: Thị trường bất động sản cần nguồn vốn đầu tư trung hạn, dài hạn, nhưng hiện nay đang lệ thuộc quá lớn vào vốn tín dụng ngân hàng và vốn huy động trước từ khách hàng. Điều này dẫn đến nguy cơ tiềm ẩn rủi ro đối với cả ngân hàng và doanh nghiệp. Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước đang thực hiện lộ trình hạn chế dần tín dụng vào thị trường bất động sản, nhưng chưa có các nguồn vốn khác thay thế, bổ sung. Thị trường chứng khoán chưa thực sự trở thành kênh dẫn vốn cho thị trường bất động sản. Các quỹ đầu tư bất động sản, quỹ đầu tư tín thác bất động sản (REIT) chưa phát triển như kỳ vọng. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp bất động sản cũng chưa phát triển... Do vậy, thị trường bất động sản chưa thật sự phát triển lành mạnh và bền vững.
Theo ông Châu, nguyên nhân tạo ra những yếu tố rủi ro trên là do các điểm nghẽn thể chế, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực. Hệ thống pháp luật chưa thật đồng bộ, còn chồng chéo, mâu thuẫn, chưa đảm bảo tính hệ thống, thống nhất. Công tác thực thi pháp luật còn nhiều hạn chế, chưa đảm bảo hiệu lực, hiệu quả. Cùng một hệ thống pháp luật như nhau, nhưng ở một số địa phương thì doanh nghiệp bất động sản bị vướng thủ tục, trong khi nhiều địa phương khác lại không bị vướng. Do đó hiện nay, nhiều doanh nghiệp bất động sản có xu thế rời thành phố lớn, chuyển hướng đầu tư về các tỉnh. Bên cạnh đó, thủ tục hành chính, quy trình hành chính còn nhiêu khê, trùng lặp và năng lực của một số cán bộ công chức nhà nước chưa thật sự đáp ứng yêu cầu.
Phương Uyên
