Theo khẳng định của bà Nguyễn Thị Hạnh, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế TNCN, việc thay đổi phương pháp tính thuế nhằm đơn giản, minh bạch cho người nộp thuế.
Xin bà cho biết lý do vì sao không cho phép cá nhân chuyển nhượng BĐS, chứng khoán được nộp thuế tính trên chênh lệch giữa giá bán với giá mua và các chi phí liên quan mà chỉ được nộp thuế tính theo giá trị chuyển nhượng?
Đã nảy sinh rất nhiều bất cập khi tính thuế theo thuế suất 25% trên chênh lệch. Cụ thể là rất khó xác định giá mua, giá bán thực tế và các chi phí liên quan vì đa số các trường hợp chuyển nhượng BĐS của cá nhân đều bằng tiền mặt. Việc xác định mức chênh lệch là thu nhập chịu thuế phụ thuộc hoàn toàn vào cá nhân nên dễ dẫn đến tình trạng thiếu minh bạch, công bằng.
 Theo bà Nguyễn Thị Hạnh, việc quy định còn một cách tính thuế TNCN khi chuyển nhượng BĐS sẽ công bằng hơn . |
Vì vậy, thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về thuế, kể từ ngày 1/1/2015, cá nhân chuyển nhượng BĐS chỉ phải nộp thuế TNCN theo một phương pháp duy nhất là tính trên giá chuyển nhượng với thuế suất 2%.
Vậy đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán thì thế nào?
Theo quy định cũ, kể từ năm 2009, cá nhân chuyển nhượng chứng khoán phải nộp thuế TNCN theo mức thuế suất 20% tính trên chênh lệch hoặc nộp theo thuế suất 0,1% tính trên giá trị chuyển nhượng.
Cách tính thuế theo thuế suất 20% bộc lộ nhiều bất cập và cách tính này cũng rất phức tạp. Ví dụ như, để được áp dụng thuế suất 20% thì cá nhân phải theo dõi đầy đủ giá mua, giá bán của các mã chứng khoán riêng biệt, kể cả các mã chứng khoán đã đầu tư từ trước năm 2009. Việc xác định giá vốn rất phức tạp, nhất là đối với chứng khoán chưa niêm yết, giao dịch thoả thuận, đặc biệt là với cá nhân mua - bán nhiều mã chứng khoán trong năm.
Vì lẽ đó, tương tự như với hoạt động chuyển nhượng BĐS, kể từ ngày 1/1/2015, cá nhân chuyển nhượng chứng khoán chỉ thực hiện nộp thuế theo một phương pháp duy nhất là tính trên giá thực tế chuyển nhượng với thuế suất 0,1% để đơn giản và minh bạch trong việc tính thuế.
Thưa bà, cách tính thuế mới này có ảnh hưởng nhiều đến người nộp thuế không?
Tôi nghĩ là có ảnh hưởng nhưng mức độ ảnh hưởng không nhiều. Theo thống kê, trong hai năm 2012 và 2013, ngân sách thu được 269 tỷ đồng thuế TNCN từ chuyển nhượng chứng khoán, nhưng chỉ có tổng cộng 13 trường hợp nộp thuế theo thuế suất 20%. Tương tự, trong hai năm qua, ngân sách thu được 7.201 tỷ đồng từ hoạt động chuyển nhượng BĐS, trong đó, số trường hợp thu với thuế suất 25% chỉ có 145 trường hợp, chiếm 2% tổng số trường hợp phải nộp thuế.
Sau khi có thông tin là kể từ ngày 1/1/2015, hộ gia đình, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng trở lên đều phải nộp thuế TNCN, có ý kiến cho rằng quy định này không công bằng. Bà có suy nghĩ gì về việc này?
Cách tính thuế cũ dựa vào thu nhập chịu thuế, trừ đi gia cảnh sau đó nhân với thuế suất theo Biểu thuế lũy tiến được xây dựng theo chuẩn quốc tế, đảm bảo người có thu nhập cao nộp thuế nhiều, người có thu nhập thấp nộp thuế ít.
Tuy nhiên, quy mô, cách thức tổ chức hoạt động cũng như hiểu biết về pháp luật của hộ kinh doanh tại Việt Nam còn ở mức độ thấp nên cách tính thuế này không phù hợp vì sẽ gây khó khăn cho người nộp thuế cũng như không minh bạch, mất công bằng.
Trong khi đó, cách tính thuế mới chỉ áp dụng với hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng trở lên rất đơn giản, chỉ cần nhân thuế suất 0%; 1%; 1,5%; 2% hoặc 5% (tùy từng lĩnh vực) với doanh thu. Với cách tính này, cá nhân tự xác định được số thuế phải nộp của mình, của hộ bên cạnh, cũng như giám sát được việc tính thuế của cán bộ thuế. Đây chính là điều mà từ trước đến nay, người dân chưa làm được.
Vậy các mức thuế suất 0,5%; 1%; 1,5%; 2% và 5% được đề xuất dựa trên căn cứ nào?
Để đưa ra các mức thuế suất này, có 2 nguyên tắc:
Thứ nhất, dựa trên thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp đang áp dụng đối với doanh nghiệp hoạt động trong cùng lĩnh vực, ngành nghề. Trên thực tế, hoạt động sản xuất, kinh doanh của hộ gia đình cũng hội đủ các yếu tố về doanh thu, chi phí tương tự như doanh nghiệp, do đó, chính sách thuế đối với hộ gia đình cũng cần phải có sự tương đồng về cách xác định doanh thu tính thuế, chi phí hoạt động giống như doanh nghiệp.
Thứ hai, có tính đến đặc thù của thuế TNCN là yếu tố giảm trừ gia cảnh. Cụ thể, giảm trừ gia cảnh cũng được tính trong phần chi phí được trừ khi xác định tỷ lệ thuế TNCN tính trên doanh thu.
Có nhiều ý kiến lo ngại việc xác định doanh thu của hộ kinh doanh liệu có đảm bảo công bằng và phù hợp với thực tế không?
Để đảm bảo minh bạch, công bằng, cơ quan quản lý thuế xây dựng mức doanh thu dự kiến của từng hộ trên cơ sở số liệu tự kê khai của hộ kinh doanh và tài liệu điều tra, khảo sát của cơ quan thuế.
Mức doanh thu dự kiến được tham vấn ý kiến của Hội đồng tư vấn thuế xã, phường, thị trấn và niêm yết công khai tại trụ sở UBND xã, phường hoặc trụ sở cơ quan thuế hoặc ban quản lý chợ để lấy ý kiến nhân dân. Sau khi có ý kiến của Hội đồng tư vấn thuế địa phương và ý kiến phản hồi của người dân, cơ quan thuế mới chính thức thông báo doanh thu và mức thuế phải nộp của từng hộ kinh doanh, nên bảo đảm công bằng và phù hợp với thực tế vì được thực hiện công khai, minh bạch
