Bẩt ổn những vụ đấu giá “đất vàng”
Hồi tháng 3/2015, 3.500m2 “đất vàng” và tòa khách sạn 11 tầng ở số 120 Quán Thánh (quận Ba Đình, TP. Hà Nội) của Tổng công ty Vật tư Nông nghiệp (Vigecam) được bán đấu giá với mức giá khởi điểm vỏn vẹn 49 tỷ 885 triệu đồng. Hai cá nhân tham gia phiên đấu giá, người thắng cuộc đã đưa ra mức giá cao hơn mức giá khởi điểm chỉ 1 bước giá. Khi báo chí vào cuộc, đưa ra những dấu hiệu bưng bít thông tin về phiên đấu giá của Công ty CP Đấu giá Thành An, Vigecam đã có quyết định hủy kết quả phiên đấu giá đó.
Sau đó, phiên đấu giá nhà đất ở số 164 Trần Quang Khải, trụ sở Vigecam hiện tại cũng phải tạm dừng do công ty tổ chức đấu giá có dấu hiệu vi phạm những quy định về bán đấu giá tài sản.
Hồi tháng 5/2015, công ty Thành An lại tiếp tục bị hủy hợp đồng đấu giá khu nhà, đất ở tại số 3 Đặng Thái Thân (quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội) vì hạn chế bán hồ sơ đấu giá cho các khách hàng.
Mới đây nhất (cuối tháng 11/2015), việc đấu giá nhà, đất ở số 30 phố Tô Hiệu (quận Hà Đông, TP. Hà Nội) của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cũng có sự bất thường. Khối tài sản nhà, đất trên có quy mô 1.265,3m2 nhưng chỉ có mức giá khởi điểm hơn 23,3 tỷ đồng. Đơn vị tổ chức bán đấu giá là Công ty CP Đấu giá tài sản Goldsun đưa ra một loạt điều kiện đối với khách hàng muốn tham gia phiên đấu giá, đồng thời hạn chế bán hồ sơ đấu giá cho khách hàng.
Vậy câu hỏi hỏi đặt ra là có bao nhiêu vụ bán đấu giá tài sản Nhà nước bị tổ chức khép kín như thế đã “đầu xuôi, đuôi lọt” và có kẽ hở pháp lý nào khiến những công ty tổ chức đấu giá có thể lợi dụng nhằm tiếp tay cho những hành vi trục lợi tài sản nhà nước?
Tòa nhà số 3 Đặng Thái Thân, TP. Hà Nội
Các lỗ hổng pháp lý
Hiện nay, việc bán đấu giá tài sản Nhà nước được tiến hành theo những quy định tại Nghị định số 17/2010/NĐ-CP về vấn đề bán đấu giá tài sản. Từ thực tiễn những vụ việc vi phạm và có dấu hiệu bất thường thời gian qua có thể thấy, Điều 28 quy định về việc niêm yết, thông báo công khai hoạt động bán đấu giá tài sản đang tồn tại nhiều điểm bất hợp lý.
Theo đó, Nghị định quy định đối với tài sản bán đấu giá là động sản có giá khởi điểm từ 30 triệu đồng trở lên và bất động sản thì cùng với việc niêm yết, tổ chức bán đấu giá tài sản cần phải thông báo công khai ít nhất 2 lần, mỗi lần cách nhau 3 ngày trên phương tiện thông tin đại chúng của địa phương nơi có tài sản bán đấu giá hoặc Trung ương về việc bán đấu giá tài sản. Thời hạn thông báo công khai chậm nhất là 30 ngày trước khi mở cuộc bán đấu giá.
Trên thực tế, cần có quy định cụ thể về thời gian bán đấu giá và nhận hồ sơ tham gia đấu giá nhằm tránh tình trạng công ty tổ chức đấu giá hạn chế khách hàng tham gia phiên đấu giá.
Đối với vụ việc số 3 Đặng Thái Thân, Công ty Thành An chỉ bán hồ sơ từ 14-16h ngày 14/5/2015 ở trụ sở của Công ty tại số 226 Hà Huy Tập, thị trấn Yên Viên, huyện Gia Lâm, TP. Hà Nội. Ai muốn mua hồ sơ cần phải đưa giấy giới thiệu, lấy số thứ tự và chờ đến khi nhân viên Thành An đọc tới số mới được vào làm thủ tục mua hồ sơ. Trong vụ việc này, số thứ tự đã phát ra trên 80 song chỉ có 30 số đầu tiên được mua hồ sơ, khiến rất nhiều doanh nghiệp chực chờ vài tiếng đồng hồ ở trụ sở công ty vẫn không mua được hồ sơ.
Theo quy định tại Điều 30, người không có quyền mua tài sản bán đấu giá chỉ nêu ra chung chung là người không đủ điều kiện tham gia mua tài sản với một số loại tài sản theo quy định của pháp luật. Đối với vụ việc bán nhà đất số 30 đường Tô Hiệu (quận Hà Đông), Công ty Goldsun đã đưa ra nhiều điều kiện đối với khách hàng như cần phải có giấy giấy chứng nhận đầu tư/chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (bản sao), giấy giới thiệu, hồ sơ năng lực, danh mục những dự án mà khách hàng đang triển khai. Với các điều kiện trên, Công ty Goldsun đã thẳng thừng loại trừ nhiều doanh nghiệp khác cũng như khách hàng cá nhân vì những tiêu chí trên không có định lượng để chấm hồ sơ.
Bên cạnh đó, một vấn đề khác gây ra lo ngại chính là khoản tiền đặt trước khi tham gia đấu giá tài sản. Theo Điều 29, Nghị định 17, khoản tiền đặt trước do người có tài sản bán đấu giá và tổ chức bán đấu giá tài sản thỏa thuận quyết định song tối thiểu là 1% và tối đa không quá 15% mức giá khởi điểm của tài sản bán đấu giá. Khoản tiền đặt trước được đóng cho tổ chức bán đấu giá tài sản.
Đối với những bất động sản có giá trị cao, đơn cử như nhà đất số 3 Đặng Thái Thân có mức giá khởi điểm gần 100 tỷ đồng. Người tham gia phiên đấu giá phải đặt trước cho tổ chức bán đấu giá tài sản gần 15 tỷ đồng. Giả định rằng, nếu đất vàng có sức thu hút lớn, gần 90 người tham gia mua hồ sơ và đều đặt trước số tiền theo đúng yêu cầu của công ty đấu giá thì số tiền này có thể lên đến vài trăm tỷ đồng.
Như vậy, ai sẽ bảo đảm cho sự an toàn của số tiền đặt trước? Trong khi Nghị định 17 chỉ quy định chung rằng doanh nghiệp được hoạt động kinh doanh dịch vụ bán đấu giá tài sản phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện: người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp bán đấu giá tài sản phải là đấu giá viên; có trụ sở, cơ sở vật chất, những trang thiết bị cần thiết khác đảm bảo cho hoạt động bán đấu giá tài sản.
