Thuế chống bán phá giá cản đường
Thái Lan vừa áp thuế chống bán phá giá với sản phẩm tôn mạ màu và tôn lạnh của Việt Nam trong thời hạn 5 năm, với mức thuế lần lượt là 4,3-60,26% và 6,2-40,49%. Hơn 30 vụ sắt thép Việt Nam bị vướng kiện báo hiệu con đường xuất khẩu của các sản phẩm sắt thép sang các thị trường bị áp thuế sẽ trầy trật hơn.
Năm 2016, trước các vụ kiện phòng vệ thương mại tại các thị trường nhập khẩu chính, ngành thép gặp khó khăn, nhưng sản lượng xuất khẩu thép vẫn tăng 36% so với năm 2015, đạt 3,48 triệu tấn, trị giá 2,03 tỷ USD. Có được kết quả này là do sự tăng trưởng mạnh sang các thị trường ngoài ASEAN, như Hàn Quốc (tăng 147,7%); Hoa Kỳ (tăng 328%); Pakistan (tăng 221,5%); Đài Loan (tăng 269,7%).
Phó chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), ông Nguyễn Văn Sưa cho rằng, những năm gần đây, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu thép sang các nước ASEAN, do các thị trường này có nhu cầu lớn về số lượng, nhưng không quá khắt khe về chất lượng. Tuy nhiên, xuất khẩu sang khu vực này đã có xu hướng giảm trong bối cảnh các quốc gia ASEAN đang áp dụng nhiều biện pháp phòng vệ thương mại.
Theo số liệu của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), so với năm 2015, xuất khẩu thép sang khu vực này trong năm 2016 chỉ đạt 1,81 triệu tấn, giảm 7,3% về lượng và 18% về trị giá. Tỷ trọng xuất khẩu sang ASEAN năm 2016 là 52%, giảm so với mức 76% của năm 2015.
Tỷ trọng xuất khẩu thép Việt sang ASEAN năm 2016 giảm còn 52%
Từ năm 2007 đến nay, đã có khoảng 30 vụ kiện với thép Việt Nam xuất khẩu. Trong đó, có 4 vụ kiện chống trợ cấp, 18 vụ kiện chống bán phá giá và 4 vụ kiện áp dụng biện pháp tự vệ từ Hoa Kỳ, Canada, Malaysia, Indonesia, EU, Australia, Thái Lan, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ. Điều này khiến xuất khẩu sản phẩm thép sang một số nước đã giảm.
Chẳng hạn, việc Hoa Kỳ áp thuế thép chịu lực không gỉ của Việt Nam vào năm 2013 khiến giá trị xuất khẩu giảm từ mức 178 triệu USD năm 2013 xuống còn 81 triệu USD năm 2015. Giá trị xuất khẩu mặt hàng đinh thép giảm từ mức 36 triệu USD năm 2014 xuống còn 800.000 USD năm 2015 do Hoa Kỳ áp thuế chống bán phá giá sản phẩm này.
Khó cạnh tranh hơn do bị áp thuế
Khi tôn mạ màu và tôn lạnh của Việt Nam vừa bị Thái Lan áp thuế đến 5 năm, thì tại Malaysia, một số doanh nghiệp xuất khẩu trong nước như Hoa Sen (HSG), Đại Thiên Lộc (DTL) đang phải chịu thuế chống bán phá giá tôn phủ màu xuất khẩu lên tới 34,85%. Từ tháng 5/2016, thép cuộn cán nguội Việt Nam cũng đang phải chịu thuế 5 năm vào Malaysia với mức thuế 3,06-13,68%.
Thị trường xuất khẩu tôn mạ lớn nhất của Việt Nam hiện là ASEAN, với tỷ trọng 43,8%, tiếp đến là Mỹ 35,15%. Tôn Hoa Sen, Tôn Đông Á, Tôn Phương Nam, China Steel Sumiki Việt Nam và Thép Nam Kim là top 5 doanh nghiệp lớn nhất hiện nay.
Sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam khó cạnh tranh với sản phẩm của các quốc gia khác do bị áp thuế. Được biết, trong những năm gần đây, tôn lạnh và tôn mạ màu là hai trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành tôn thép Việt Nam. Xuất khẩu là đầu ra quan trọng của ngành tôn thép khi nguồn cung trong nước tiếp tục tăng, thị trường nội địa không tiêu thụ hết.
Một số doanh nghiệp đã tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới trước thực trạng phòng vệ thương mại tăng cao tại các thị trường trong khu vực ASEAN. Như Tôn Phương Nam đã xuất khẩu trên 6.000 tấn tôn nhôm kẽm, tôn mạ kẽm, tôn mạ màu sang Hoa Kỳ. Tuy nhiên, do phần lớn các nước đều tận dụng công cụ phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất trong nước nên nguy cơ bị các thị trường xuất khẩu mới dựng rào cản thương mại cũng rất cao.
