Khi nhìn vào kết quả xuất khẩu 9 tháng của năm 2015, có thể thấy mục tiêu xuất khẩu hơn 20 triệu tấn xi măng và clinker của ngành xi măng có nhiều khả năng bị lỗi hẹn vì lượng xi măng xuất khẩu hiện tại vẫn chưa bằng mức thực hiện của 6 tháng đầu năm 2014.
Số liệu của Hiệp hội Xi măng Việt Nam cho thấy, trong 9 tháng đầu năm nay, ngành xi măng mới xuất khẩu được gần 12 triệu tấn sản phẩm, tức giảm gần 26% về lượng và 27% về giá trị so với cùng kỳ năm 2014. Ước đạt, tổng giá trị thu về từ xuất khẩu xi măng và clinker trong 9 tháng qua là 520 triệu USD.
Sự đi xuống về sản lượng lẫn giá trị xuất khẩu hiện nay chính là tình trạng chung của các doanh nghiệp sản xuất xi măng, thậm chí đối với cả các doanh nghiệp lớn.
Đơn cử, Tổng công ty Công nghiệp Xi măng Việt Nam (Vicem) là doanh nghiệp chiếm 35% thị phần xi măng cả nước. Theo công ty này, tính đến hết tháng 9 năm nay, VICEM tiêu thụ hơn 18 triệu tấn sản phẩm, mà trong đó xuất khẩu chỉ khoảng 1 triệu tấn bao gồm cả xi măng và clinker. Trong khi đó, mục tiêu của Vicem năm 2015 là xuất khẩu hơn 3 triệu tấn.
Trưởng phòng Thị trường của Vicem Nguyễn Anh Quân cho biết, do thị trường xi măng thế giới có nhiều biến động, nhu cầu xây dựng tại một số quốc gia giảm, trong khi nguồn cung lại tăng khiến cho tình hình xuất khẩu xi măng khó khăn hơn rất nhiều so với năm 2014, vì các đối tác ép giá xuất khẩu.
Là một doanh nghiệp có quy mô sản lượng lớn, lại có thâm niên xuất khẩu nhiều năm và sản phẩm có thương hiệu được đối tác đánh giá cao như Vicem còn khó khăn, thì các doanh nghiệp nhỏ khó khăn sẽ gấp bội.
Tình hình xuất khẩu xi măng giảm sút làm cho các doanh nghiệp ngành này hết sức lo ngại, dẫu cho trong 3 tháng còn lại của năm nay, tình hình có được cải thiện so với các tháng trước thì vẫn sẽ khó hoàn thành chỉ tiêu đề ra.
 |
| Theo dự báo, xuất khẩu xi măng và clinker năm 2015 chỉ có thể đạt 15-16 triệu tấn |
Tương tự, Tập đoàn Xi măng The Vissai là một trong những đơn vị xuất khẩu xi măng lớn trong ngành với tổng sản lượng 10 triệu tấn/năm, thế nhưng đơn vị này cũng tỏ ra dè dặt khi nói về tình hình tiêu thụ qua kênh xuất khẩu.
Theo ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó giám đốc phụ trách xuất nhập khẩu của The Vissai, để có được đơn hàng xuất khẩu thì doanh nghiệp phải rất “cân não” trong đàm phán, vì đối tác ép phải giảm giá mạnh mới ký hợp đồng.
Một doanh nghiệp xuất khẩu xi măng tiết lộ, giá xuất khẩu đã sụt giảm thê thảm so với năm 2014. Cụ thể, giá xuất khẩu xi măng trong tháng 9/2015 vào khoảng 53 - 54 USD/tấn, còn clinker khoảng 32 - 33,5 USD/tấn. Nhưung đây là tính giá xuất khẩu bình quân, còn giá xuất khẩu clinker tại thời điểm này của doanh nghiệp đã rơi xuống còn 29 - 30 USD/tấn, trong khi năm 2014 là 38 - 39 USD/tấn. Cùng cảnh ngộ như vậy, giá xuất khẩu xi măng trong đàm phán với khách hàng cũng giảm khoảng 10%.
The Vissai dự báo, xuất khẩu xi măng và clinker năm 2015 chỉ có thể về đích với 15-16 triệu tấn, như vậy là tụt xa so với kết quả 20,5 triệu tấn của năm 2014.
Trong khi đó, một số đối thủ cạnh tranh của ngành xi măng Việt Nam là Trung Quốc và Thái Lan đã tăng đáng kể nguồn cung trong năm nay. Với lợi thế về sản lượng và chi phí sản xuất thấp hơn nên giá xuất khẩu thấp đang làm khó các doanh nghiệp Việt Nam.
Chẳng hạn, Trung Quốc với tổng sản lượng lên tới 2,5 tỷ tấn xi măng và chiếm 60% sản lượng xi măng toàn cầu, mà lại ở ngay sát Việt Nam, nên hiện nay đang hút một lượng lớn khách hàng từ các thị trường trọng điểm như Indonesia, Bangladesh,… Đây là điều rất khó cho doanh nghiệp xi măng của Việt Nam trong việc cạnh tranh để giữ khách hàng cũ chứ chưa nói đến việc có thêm khách hàng mới.
Tuy nhiên, khó khăn của các doanh nghiệp xi măng trong nước chưa dừng ở việc cạnh tranh với các quốc gia xuất khẩu láng giềng. Đại diện một doanh nghiệp xi măng tại Hà Nam còn cho hay, các doanh nghiệp trong nước đang phải cạnh tranh lẫn nhau bằng phương thức hạ giá và thậm chí là phá giá. Theo vị này, khi công ty họ xuất khẩu với đơn giá 29 USD/tấn clinker thì ngay lập tức trên thị trường có doanh nghiệp chào giá 28 USD/tấn clinker.
Chính điều này đang gây nguy hại rất lớn cho sự phát triển của ngành. Bởi nếu không biết cùng nhau hợp tác, giảm giá thành sản xuất, nâng cao công nghệ để tăng sức cạnh tranh mà cứ phá giá như vậy thì tất cả cùng thua thiệt.
